Napoleon en Raamsdonksveer
Legenden ontzenuwd: Napoleon en Raamsdonksveer[bewerken]
Volgens hardnekkige Veerse volksoverleveringen (legenden) zou keizer Napoleon in het najaar van 1811, anderen noemen het voorjaar van 1812, een bezoek hebben gebracht aan de buurtschap het Raamsdonkse Veer. Een bezoek waaraan het huidige Raamsdonksveer een drietal toponiemen heeft ontleend, te weten: Keizersdijk, Place Napoleon en Keizersveer.
De legenden bevatten helaas een aantal opvallende gebeurtenissen, die de waarheid geweld aandoen. Ook "Enfant terrible van Napoleon" elders op deze website zijn deze overleveringen te vinden. Uitgebreid onderzoek toont dat de werkelijkheid anders is geweest.
Keizer Napoleon reist tweemaal door de Nederlanden, in het voorjaar van 1810 en in het najaar van 1811.
Bij zijn tweede reis is de keizer niet in Raamsdonksveer of Geertruidenberg geweest: hij gaat van Dordrecht via Sleeuwijk naar Gorinchem. Verschillende publicaties en internetsites vertellen telkens hetzelfde verhaal dat Napoleon tijdens genoemde reis in 1811 met een veerpont de Oude Maas bij Raamsdonk zou zijn overgezet. En dáár zou de naam Keizersveer vandaan komen. Maar dat klopt dus niet.
In 1810 komt hij wel in onze regio. Vroeg in de ochtend van 9 mei vertrekt het gezelschap vanuit Den Bosch langs Heusden naar Waalwijk, waar 120 (!) trekpaarden worden gewisseld en een lichte lunch (déjeuner) wordt gebruikt. Na de middag gaat het in vliegende vaart langs Waspik en Raamsdonk naar Geertruidenberg voor een korte inspectie van de vestingwerken. Nog dezelfde dag reist men langs Etten-Leur en Roosendaal, naar Bergen op Zoom. Van een overnachting in Raamsdonksveer is dus geen sprake. Het verhaal als zou hij met zijn gevolg hebben overnacht in het huis De Ark aan de nieuwe Napoleonsweg (thans Wilhelminalaan 22) kan daarmee naar het rijk der fabelen worden verwezen.
Volgens de legenden rond Napoleon en Raamsdonksveer zou de Boterpolder zijn naam pas ná 1812 hebben gekregen en zo zijn genoemd, omdat de bodem er te zacht was om er de keizerlijke weg naar Geertruidenberg doorheen te leggen. Waarschijnlijk komt de naam wel van de vette boterachtige klei waaruit hij bestaat, maar de naam Boterpolder wordt ook in 1745 al genoemd in de bronnen.
Daarmee hangt ook het verhaal samen, dat Napoleon bij zijn verblijf, tijdens een ochtendwandeling, in gesprek zou zijn geraakt met een kaatsend meisje. Door de capriolen van de kaatsbal zou hij tot het inzicht zijn geraakt ‘waar’ het laatste stuk van de Napoleonsweg tussen het Willemsveer (pontveer over de Donge ten zuiden van het Raamsdonkse Veer), en de Oude Maas moest worden aangelegd: langs de Boterpolder en over de dijk, die later Keizersdijk ging heten.
Recentelijk wordt ook het bronzen beeldje Het meisje met bal, aan de Emmastraat in Raamsdonksveer, gekoppeld aan de legende van zijn ontmoeting met het meisje. Het beeldje is in 1971 in opdracht van het bestuur van de Emmaschool vervaardigd door beeldhouwer Niek van Leest (1930-2012). Het symboliseert het spelenderwijs leren van kinderen en heeft dus niets met Napoleon te maken..
Verder zou de keizer tijdens zijn reis over de Keizersdijk zijn getrokken, waar hij enkele Verenaren zou hebben geschoffeerd door hen uit te schelden voor ‘faant’. Dat zou een Veerse verbastering zijn van fainéants, niksdoeners. Maar het woord fant komt al eerder voor in onze taal. Het heeft in tijd en plaats verschillende betekenissen, zoals bedelaar of – in het Bredaas – visventer. Dat laatste komt ook in Geertruidenberg voor, met een specifieke verwijzing naar Verenaren. Bovendien wordt het deel van de keizerlijke weg tussen het Willemsveer en Geertruidenberg pas na 1813 ter hand genomen.
Napoleon Bonaparte is dus niet in het voorjaar van 1812 over de Keizersdijk naar Geertruidenberg gegaan.
Hoewel ze leuk en aansprekend zijn, doen de verhalen over Napoleon en Raamsdonksveer de geschiedenis geen recht.
