De oprichting van de Volkenbond
Volkenbond , op 10 jan. 1920 opgerichte internationale organisatie ter bevordering van de internationale samenwerking en ter verzekering van vrede en veiligheid onder de volken.
ONTSTAAN EN ONTWIKKELING
Het eerste ontwerp voor de Volkenbond werd door de Amerikaanse president Woodrow Wilson ter tafel gebracht op de vredesconferenties na de Eerste Wereldoorlog (zie Verdrag van Versailles). De Verenigde Staten werden uiteindelijk geen lid van de organisatie. Behalve de geallieerde overwinnaars traden dertien neutrale staten toe tot de Volkenbond. Later traden nog andere staten toe, zoals Duitsland (1926) en de Sovjet-Unie (1934). In totaal zijn 62 staten lid geweest.
Vóór het definitieve fiasco van de Volkenbond door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog waren reeds tal van mogendheden uitgetreden, waaronder Duitsland, Italie en Japan. De Sovjet-Unie werd uitgestoten in verband met de oorlog tegen Finland.
Het Handvest van de Volkenbond bestond uit 26 artikelen, waarvan de meeste de handhaving van de vrede door maatregelen tegen de oorlog betroffen. Het bevorderen van toestanden waarin de vrede zou kunnen heersen, kwam in de tweede plaats. De vreedzame herziening van verdragen bleef vrijwel een dode letter. In art. 14 werd voorzien in de oprichting van een Permanent Hof van Internationale Justitie. De groeiende antikoloniale gedachte vond slechts haar neerslag ten aanzien van de koloniën van de verslagenen in de Eerste Wereldoorlog, die tot mandaatgebieden werden. In de artt. 23–25 lag het begin van welvaartsbemoeiingen.
ORGANEN De voornaamste organen van de te Genève zetelende organisatie waren: a. de Algemene Vergadering, waarin alle leden vertegenwoordigd waren, in beginsel beslissend met algemene stemmen; b. de Raad, waarin Groot-Brittannie, Frankrijk, Italie, Japan, Duitsland (sedert 1926) en de Sovjet-Unie (sedert 1934) een permanente zetel hadden (in het algemeen moest eenstemmig worden besloten); c. een Permanent Secretariaat. Daarnaast bestonden tal van neven- en hulporganisaties, waaronder het Internationaal Arbeidsbureau, de Wereldgezondheidsorganisatie en het Internationale Landbouw Instituut te Rome.
RESULTATEN De bepalingen om de oorlog door collectief optreden te voorkomen, waren effectief in een Zweeds-Fins dispuut (1920), een Duits-Pools geschil (1921) en een Grieks-Bulgaars geschil (1925). Ze faalden ten aanzien van de agressie van Japan tegen Mantsjoerije (1931), van Italie tegen Ethiopië (1934), van de Sovjet-Unie tegen Finland (1939) en van Duitsland tegen Polen (1939). Officieel hield de Volkenbond op te bestaan op 19 april 1946. De organisatie van de Verenigde Naties nam zijn taak over.
