Kasteel Geertruidenberg

Het KASTEEL GEERTRUIDENBERG, GRENS HOLLAND-BRABANT 1325, ZUIDERWATERLINIE ‘AVANT LA LETTRE’

Aan het begin van de 14e eeuw is de grenslijn tussen het graafschap Holland en het hertogdom Brabant omstreden en moeilijk verdedigbaar. De grensgeschillen leiden tot veelvuldige twisten tussen Holland enerzijds en Brabant en de Baronie van Breda anderzijds. Na de Brabantse overrompeling van Geertruidenberg in 1304 en de nederlaag in 1318-1319 in de oorlog tegen Brabant, worden in 1325 de onderlinge grensgeschillen beslecht en de grenslijn wordt definitief bepaald.

Graaf Willem III (1287-1337) van Holland beseft dat de grenzen van zijn graafschap beter beschermd dienen te worden. Om dat te bewerkstelligen beleent hij in 1323 zijn kamerling Willem van Duvenvoorde (1290-1353) met het schoutambt van Geertruidenberg en draagt hem op om bij de stad een steenhuys ende eene veste (versterkt en ommuurd kasteel) te bouwen. De graaf geeft hem daarvoor alle onse quareelen (bakstenen) die wij hebben doen maecken tot Sinte Gertruydenberghe.

Dat er haast geboden is bij de bouw van het kasteel, blijkt uit de eis van de graaf dat het kasteel binnen twee jaar gereed moet zijn.
Met de kastelen van Geertruidenberg, Oosterhout, Zevenbergen en Heusden, meent de graaf de zuidwestelijke grens van het graafschap voldoende te hebben beveiligd. De grens loopt dwars door een waterrijk gebied, dat wordt gevormd door hoog gelegen zandopduikingen, omgeven door moeras- en veengebieden, en rivieren. Feitelijk gezien kan deze grens, in de hoedanigheid van een natuurlijke water-barriere, worden beschouwd als de voorloper van de Zuiderwaterlinie.

Het Bergse kasteel vormt in de 14e en 15e eeuw een belangrijke schakel in de verdediging van de grens tussen het graafschap Holland en het hertogdom Brabant, en de stad wordt dan ook lange tijd “De Sleutel van Holland” genoemd.

EEN WAARSCHIJNLIJK CORRECTE AFBEELDING VAN HET KASTEEL (SLOT), MS-KAART, 1520.

FICTIEVE AFBEELDING VAN HET KASTEEL ANNO 1417, PENTEKENING 18e-EEUW.